PricewaterhouseCoopers Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Audyt sp.k., ul. Polna 11, 00-633 Warszawa, Polska, T: +48 (22) 746 4000, F: +48 (22) 742 4040, www.pwc.pl
PricewaterhouseCoopers Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Audyt sp.k., wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, pod numerem KRS 0000750050, NIP 526-021-02-28. Siedzibą Spółki jest Warszawa, ul. Polna 11.
Image should be here
Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta z badania
Dla Walnego Zgromadzenia i Rady Nadzorczej Santander Bank Polska S.A.
Sprawozdanie z badania rocznego jednostkowego sprawozdania finansowego
Nasza opinia
Naszym zdaniem, załączone roczne jednostkowe sprawozdanie finansowe:
przedstawia rzetelny i jasny obraz jednostkowej sytuacji majątkowej i finansowej Santander Bank Polska S.A. ("Bank") na dzień 31 grudnia 2022 r. oraz jednostkowego wyniku finansowego i jednostkowych przepływów pieniężnych Banku za rok obrotowy zakończony w tym dniu zgodnie z mającymi zastosowanie Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską oraz przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości;
jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi Bank przepisami prawa oraz jego statutem;
zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami rozdziału 2 ustawy z dn. 29 września 1994 r. o rachunkowości („Ustawa o rachunkowości”).
Niniejsza opinia jest spójna z naszym sprawozdaniem dodatkowym dla Komitetu Audytu, które wydaliśmy z dniem niniejszego sprawozdania.
Przedmiot naszego badania
Przeprowadziliśmy badanie rocznego jednostkowego sprawozdania finansowego Santander Bank Polska S.A., które zawiera:
jednostkowe sprawozdanie z sytuacji finansowej na dzień 31 grudnia 2022 r.;
oraz sporządzone za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r.:
jednostkowy rachunek zysków i strat;
jednostkowe sprawozdanie z całkowitych dochodów;
jednostkowe sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym;
jednostkowe sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych, oraz
noty objaśniające do sprawozdania finansowego zawierające opis istotnych przyjętych zasad rachunkowości i inne informacje objaśniające.
Podstawa opinii
Nasze badanie przeprowadziliśmy zgodnie z Krajowymi Standardami Badania w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badania przyjętymi uchwałą przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów („KSB”) oraz stosownie do postanowień ustawy z dn.11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich i nadzorze publicznym („Ustawa o biegłych rewidentach”), a także Rozporządzenia UE nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego („Rozporządzenie UE”). Nasza odpowiedzialność zgodnie z KSB została dalej opisana w sekcji Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie jednostkowego sprawozdania finansowego.
2
Image should be here
Uważamy, że dowody badania, które uzyskaliśmy są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla naszej opinii.
Niezależność
Jesteśmy niezależni od Banku zgodnie z Międzynarodowym Kodeksem Etyki Zawodowych Księgowych (w tym Międzynarodowymi Standardami Niezależności) wydanym przez Radę Międzynarodowych Standardów Etycznych dla Księgowych (“Kodeks IESBA”) przyjętym uchwałą Krajowej Rady Biegłych Rewidentów oraz z innymi wymogami etycznymi, które mają zastosowanie do naszego badania jednostkowych sprawozdań finansowych w Polsce. Wypełniliśmy nasze inne obowiązki etyczne zgodnie z tymi wymogami i Kodeksem IESBA. W trakcie przeprowadzania badania kluczowy biegły rewident oraz firma audytorska pozostali niezależni od Banku zgodnie z wymogami niezależności określonymi w Ustawie o biegłych rewidentach oraz w Rozporządzeniu UE.
Nasze podejście do badania
Podsumowanie
Istotność ogólna przyjęta do badania została określona na poziomie 262.950 tys. zł. Istotność ogólną przyjęliśmy na podstawie wartości około 5% zysku przed opodatkowaniem skorygowanego o podatek od instytucji finansowych oraz stratę wynikającą ze zmian oczekiwanych przepływów pieniężnych z tytułu kredytów hipotecznych na skutek wejścia w życie ustawy umożliwiającej klientom odroczenie spłat wybranych rat kapitałowo-odsetkowych (“tzw. wakacje kredytowe”). Ze względów ostrożnościowych skorygowaliśmy istotność ogólną, aby nie przekraczała wartości około 1% aktywów netto Banku.
Przeprowadziliśmy badanie rocznego sprawozdania finansowego Banku za okres zakończony 31 grudnia 2022 r.
Szacowanie wartości oczekiwanych strat kredytowych w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom
Szacowanie kosztów ryzyka prawnego związanego z portfelem kredytów hipotecznych we franku szwajcarskim (CHF)
Szacunki dotyczące przychodów z tytułu odsetek od kredytów i pożyczek wycenianych w zamortyzowanym koszcie, w tym szacunki wynikające z wprowadzenia ustawy umożliwiającej klientom odroczenie spłat wybranych rat kapitałowo-odsetkowych
Zaprojektowaliśmy nasze badanie ustalając istotność i oceniając ryzyko istotnego zniekształcenia jednostkowego sprawozdania finansowego. W szczególności rozważyliśmy, gdzie Zarząd Banku dokonał subiektywnych osądów; na przykład w odniesieniu do znaczących szacunków księgowych, które wymagały przyjęcia założeń oraz rozważenia wystąpienia przyszłych zdarzeń, które z natury są niepewne. Odnieśliśmy się również do ryzyka obejścia przez Zarząd kontroli wewnętrznej, w tym – wśród innych spraw – rozważyliśmy, czy wystąpiły dowody na stronniczość Zarządu, która stanowiłaby ryzyko istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem.
Istotność
Na zakres naszego badania miał wpływ przyjęty poziom istotności. Badanie zaprojektowane zostało w celu uzyskania racjonalnej pewności, czy jednostkowe sprawozdanie finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia. Zniekształcenia mogą powstać na skutek oszustwa lub błędu. Zniekształcenia
Image should be here
3
Image should be here
są uważane za istotne, jeżeli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie mogłyby wpłynąć na decyzje ekonomiczne użytkowników podjęte na podstawie jednostkowego sprawozdania finansowego.
Na podstawie naszego zawodowego osądu ustaliliśmy progi ilościowe dla istotności, w tym ogólną istotność w odniesieniu do jednostkowego sprawozdania finansowego jako całości, którą przedstawiamy poniżej. Progi te, wraz z czynnikami jakościowymi, umożliwiły nam określenie zakresu naszego badania oraz rodzaj, czas i zasięg procedur badania, a także ocenę wpływu zniekształceń, zarówno indywidualnie, jak i łącznie na jednostkowe sprawozdanie finansowe jako całość.
Ogólna istotność
262.950 tys. zł
Podstawa ustalenia
Około 5% zysku przed opodatkowaniem skorygowanego o podatek od instytucji finansowych oraz stratę wynikającą z tzw. wakacji kredytowych. Ze względów ostrożnościowych skorygowaliśmy istotność ogólną, aby nie przekraczała wartości około 1% aktywów netto Banku.
Uzasadnienie przyjętej podstawy
Przyjęliśmy zysk przed opodatkowaniem jako podstawę określenia istotności, ponieważ naszym zdaniem miernik ten jest powszechnie używany do oceny działalności Banku przez użytkowników sprawozdań finansowych oraz jest ogólnie przyjętym wskaźnikiem odniesienia.
Wartość tę skorygowaliśmy o podatek od instytucji finansowych, który ma naturę szczególnego obciążenia podatkowego oraz stratę wynikającą z tzw. wakacji kredytowych będącą zdarzeniem o charakterze jednorazowym.
Istotność ustaliliśmy na poziomie 5%, ponieważ na podstawie naszego profesjonalnego osądu jest ona spójna z poziomem istotności ilościowej wykorzystywanej przy badaniu podmiotów zorientowanych na osiąganie zysku w sektorze bankowym .
Uzgodniliśmy z Komitetem Audytu Banku, że poinformujemy o zidentyfikowanych podczas badania zniekształceniach jednostkowego sprawozdania finansowego o wartości większej niż 13.147 tys. zł, a także zniekształceniach poniżej tej kwoty, jeżeli w naszej ocenie byłoby to uzasadnione ze względu na czynniki jakościowe.
4
Image should be here
Kluczowe sprawy badania
Kluczowe sprawy badania są to sprawy, które według naszego zawodowego osądu były najbardziej znaczące podczas naszego badania jednostkowego sprawozdania finansowego za bieżący okres. Obejmują one najbardziej znaczące ocenione rodzaje ryzyka istotnego zniekształcenia, w tym ocenione rodzaje ryzyka istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem. Do spraw tych odnieśliśmy się w kontekście naszego badania jednostkowego sprawozdania finansowego jako całości oraz przy formułowaniu naszej opinii. Nie wyrażamy osobnej opinii na temat tych spraw.
Kluczowa sprawa badania
Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
Szacowanie wartości oczekiwanych strat kredytowych w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Sprawozdawczości Finansowej 9 Instrumenty finansowe (“MSSF 9”) Zarząd jest zobligowany do określenia wartości oczekiwanych strat kredytowych (“ECL”), które mogą wystąpić w okresie 12 miesięcy lub pozostałym okresie życia składnika aktywów finansowych, w zależności od klasyfikacji poszczególnych aktywów do kategorii (“koszyków”) ryzyka z uwzględnieniem wpływu przyszłych warunków makroekonomicznych na poziom odpisów z tytułu ryzyka kredytowego.
Portfel kredytowy Banku zawiera ekspozycje, dla których poziom oczekiwanych strat kredytowych jest szacowany:
w podejściu indywidualnym dla jednostkowo istotnych ekspozycji kredytowych; oraz
metodą portfelową z wykorzystaniem modeli statystycznych, dla każdego ze zidentyfikowanych przez Bank homogenicznych portfeli.
Oczekiwane straty kredytowe na dzień 31 grudnia 2022 r. wyniosły 4.007.433 tys. zł w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom o wartości brutto wynoszącej 138.850.261 tys. zł.
Zarząd monitoruje poprawność funkcjonowania modeli szacowania oczekiwanych strat kredytowych m.in. poprzez porównanie wyników oszacowanych przez modele do rzeczywistych strat kredytowych (procedury weryfikacji
W ramach przeprowadzonych procedur dokonaliśmy uaktualnienia naszego zrozumienia polityk i procedur Banku związanych z szacowaniem wartości oczekiwanych strat kredytowych, w szczególności przeprowadziliśmy analizę zmian wprowadzonych w celu uwzględnienia niepewności wynikających ze zmian obserwowanych w otoczeniu gospodarczym.
Zweryfikowaliśmy skuteczność mechanizmów kontrolnych wdrożonych przez Bank w zakresie identyfikacji i szacowania strat kredytowych, obejmujących, między innymi, kontrole w zakresie:
kompletności i poprawności wykorzystanych danych wejściowych;
weryfikacji modeli prawdopodobieństwa wystąpienia straty (PD), współczynnika straty w przypadku zaistnienia niewypłacalności (LGD) oraz innych parametrów;
zastosowania scenariuszy makroekonomicznych, przewidywanych zmiennych makroekonomicznych i przyjętych prawdopodobieństw wystąpienia poszczególnych scenariuszy.
W ramach prac dotyczących modeli statystycznych wykonaliśmy poniższe procedury, do których zaangażowaliśmy naszych wewnętrznych specjalistów w zakresie modelowania ryzyka kredytowego:
ocena, czy stosowana przez Bank metodologia szacowania oczekiwanych strat kredytowych jest zgodna z wymogami MSSF 9, w
5
Image should be here
historycznej) oraz przeprowadzanie okresowej ilościowej walidacji modeli.
W modelach oczekiwanych strat kredytowych Bank wykorzystuje duże ilości danych, w związku z czym kompletność i wiarygodność danych może istotnie wpływać na poziom odpisów na straty kredytowe.
Szacowanie wartości oczekiwanych strat kredytowych portfela kredytów i pożyczek uznaliśmy za kluczową sprawę badania ze względu na:
znaczący osąd zastosowany przez Zarząd przy modelowaniu przyszłych scenariuszy i prognozowaniu zmiennych makroekonomicznych, w tym przy przyjmowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych scenariuszy;
wysoki stopień niepewności związany z szacowaniem odpisu na oczekiwane straty kredytowe ze względu na dynamiczne zmiany zachodzące w otoczeniu gospodarczym, które wpływają na prognozowane parametry makroekonomiczne i tym samym na parametry ryzyka kredytowego wykorzystane w modelach szacowania oczekiwanych strat kredytowych;
kompleksowość procedur audytowych oraz uzyskiwanych dowodów badania ze względu na poziom złożoności obliczeń oraz ilość danych wykorzystanych do oszacowania odpisów na oczekiwane straty kredytowe.
Nota 2.6 Zastosowanie szacunków, Nota 2.8 Zasady rachunkowości, Nota 3 Zarządzanie ryzykiem i Nota 21 Należności od klientów w jednostkowym sprawozdaniu finansowym zawierają szczegółowe informacje na temat zastosowanych metod i modeli oraz poziomu oczekiwanych strat kredytowych w portfelu kredytów i pożyczek udzielonych klientom.
szczególności weryfikacja podejścia Banku w zakresie stosowania kryteriów identyfikacji istotnego wzrostu ryzyka kredytowego, definicji niewykonania zobowiązania, parametrów PD, LGD i uwzględniania informacji prospektywnych przy obliczaniu oczekiwanych strat kredytowych;
krytyczna analiza kluczowych osądów i założeń, w tym scenariuszy makroekonomicznych oraz przyjętych prawdopodobieństw wystąpienia poszczególnych scenariuszy;
niezależne testy parametrów ryzyka kredytowego.
W ramach prac dotyczących ekspozycji analizowanych indywidualnie wykonaliśmy poniższe procedury:
wybraliśmy próbę uwzględniając różne kryteria ryzyka na bazie naszego profesjonalnego osądu,
dla wybranych kredytów i pożyczek sprawdziliśmy klasyfikację do koszyków na dzień bilansowy,
dla wybranych kredytów i pożyczek z utratą wartości (Koszyk 3), przetestowaliśmy założenia stosowane przy obliczaniu oczekiwanych strat kredytowych, w szczególności przewidywane scenariusze i przypisane im prawdopodobieństwa oraz terminy i kwoty oczekiwanych przepływów pieniężnych, w tym przepływów pieniężnych ze spłat i realizacji zabezpieczeń.
Ponadto, wykonaliśmy następujące procedury:
uzgodniliśmy wybrane dane wejściowe wykorzystane do wyznaczenia parametrów niewykonania zobowiązania i oszacowania oczekiwanych strat kredytowych;
w odniesieniu do poszczególnych portfeli zweryfikowaliśmy przypisanie ekspozycji do odpowiednich koszyków na podstawie wybranych parametrów ilościowych;
przeprowadziliśmy rekalkulację oczekiwanych strat kredytowych dla wybranych portfeli kredytowych;
w ykonaliśmy procedury analityczne w zakresie pokrycia portfela kredytowego oczekiwanymi
6
Image should be here
stratami kredytowymi i ich zmian w 2022 r. oraz przeniesienia ekspozycji pomiędzy koszykami w 2022 r.;
przeanalizowaliśmy wyniki przeprowadzonej przez Zarząd analizy wrażliwości poziomu odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na skutek pogorszenia bądź poprawy parametrów ryzyka.
Ponadto, zweryfikowaliśmy adekwatność i kompletność ujawnień w jednostkowym sprawozdaniu finansowym zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.
Szacowanie kosztów ryzyka prawnego związanego z portfelem kredytów hipotecznych we franku szwajcarskim (CHF)
Na dzień bilansowy Bank posiada portfel kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych do franka szwajcarskiego (CHF) w łącznej kwocie brutto 6.524.486 tys. zł przed uwzględnieniem pomniejszenia umownych przepływów pieniężnych z tytułu ryzyka prawnego. Jak opisano w Nocie 46 Ryzyko prawne dotyczące kredytów hipotecznych w CHF w jednostkowym sprawozdaniu finansowym, umowy kredytowe, w oparciu o które kredyty te zostały udzielone, zawierają klauzule kwestionowane przez klientów na drodze sądowej pod zarzutem abuzywności. Na chwilę obecną linia orzecznicza sądów nie jest jednolita, natomiast obserwowany jest negatywny dla banków trend w odniesieniu do zapadających wyroków sądowych, co wpływa także na wzrost liczby spraw wniesionych przez klientów do sądu. Równocześnie, banki podejmują decyzje co do oferowania klientom ugód przewalutowania kredytów walutowych na kredyty złotowe zgodnie z propozycją Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, bądź też uruchamiają inne programy ugód polegające na zamianie kredytu w CHF na kredyt złotowy z jednoczesnym umorzeniem części salda kredytu. W 2022 roku Bank opracował propozycje ugód dla klientów i przedstawiał je kolejnym grupom klientom, co zostało uwzględnione w stosowanym modelu kalkulacji szacowania kosztów ryzyka prawnego.
W ramach naszego badania oceniliśmy, czy zastosowane przez Bank podejście księgowe jest zgodne z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej („MSSF”). Nasze procedury badania nakierowane były głównie na ocenę modelu i poszczególnych założeń przyjętych przez Zarząd mających istotny wpływ na poziom szacowanych kosztów ryzyka prawnego. W szczególności przeprowadziliśmy poniżej wymienione procedury:
omówiliśmy z Zarządem i specjalistami zajmującymi się szacowaniem kosztów ryzyka prawnego, w tym z zewnętrznymi doradcami prawnymi Banku, przyjęte założenia, biorąc pod uwagę obserwacje historyczne, w tym informacje o wyrokach sądowych, zakończonych sprawach sądowych, aktualną liczbę nowych roszczeń oraz ugód, jak również dotychczasowe i możliwe rozstrzygnięcia prawne, w szczególności rozstrzygnięcia TSUE;
zweryfikowaliśmy przyjęte przez Bank scenariusze w zakresie przewidywanej liczby pozwów sądowych przeciwko Bankowi, sporządzone m.in. w oparciu o liczbę aktualnie złożonych pozwów przeciwko Bankowi na podstawie zbudowanego modelu statystycznego (tzw. model behawioralny). We współpracy z naszymi wewnętrznymi specjalistami w zakresie wycen przeprowadziliśmy ocenę założeń przyjętych w modelu behawioralnym;
7
Image should be here
Bank oszacował wpływ ryzyka prawnego na odzyskiwalność zakładanych przepływów pieniężnych wynikających z zawartych umów dla aktywnego portfela kredytów hipotecznych w CHF, korygując zgodnie z punktem B5.4.6 MSSF 9 wartość bilansową brutto portfela poprzez zmniejszenie oczekiwanych przepływów pieniężnych z tytułu umów kredytów hipotecznych denominowanych lub indeksowanych do CHF, oraz ujął rezerwę zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe („MSR 37“) dla kredytów całkowicie spłaconych oraz w sytuacji, gdy wartość bilansowa brutto kredytu była niższa niż wartość oszacowanego ryzyka. Oszacowany na dzień 31 grudnia 2022 r. poziom pomniejszenia wartości bilansowej brutto aktywnego portfela oraz poziom utworzonych rezerw wyniósł odpowiednio 2.491.692 tys. zł i 318.683 tys. zł, zaś koszty ryzyka prawnego ujęte w jednostkowym rachunku zysków i strat wyniosły 1.428.333 tys. zł.
Szacunek dotyczący kosztów ryzyka prawnego portfela kredytów hipotecznych w CHF jest złożony i wymaga znacznego stopnia osądu ze względu na wysoki stopień niepewności założeń przyjętych przez Zarząd w kalkulacji, m.in. prognozowanej liczby pozwów oraz ugód w przyszłości, jak i możliwych scenariuszy rozstrzygnięć sądowych i ugodowych oraz oszacowanych na ich podstawie poziomów spodziewanych strat.
Ze względu na opisane powyżej niepewności co do przyjętych założeń, jak i znaczącą wartość portfela kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych do franka szwajcarskiego oraz istotny wpływ kosztów ryzyka prawnego na wynik finansowy Banku, uznaliśmy ten obszar za kluczową sprawę badania.
Jak opisano w Nocie 57 Zdarzenia, które wystąpiły po dacie zakończenia okresu sprawozdawczego w jednostkowym sprawozdaniu finansowym, w dniu 16 lutego 2023 r. została opublikowana opinia Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) w toczącej się przed TSUE sprawie o sygnaturze C-520/21 dotyczącej w szczególności rozliczenia
zweryfikowaliśmy przyjęte przez Bank w oparciu o dane historyczne założenia do oszacowania prawdopodobieństwa zawarcia przyszłych ugód i realizowanego z ich powodu poziomu strat;
uzyskaliśmy bezpośrednio od zewnętrznych kancelarii prawnych współpracujących z Bankiem ich stanowiska co do oczekiwanych rozstrzygnięć spraw sądowych wraz z oszacowaniem prawdopodobieństwa tych rozstrzygnięć w podziale na zidentyfikowane przez Bank jednorodne portfele pogrupowane na podstawie poszczególnych klauzul w umowach;
we współpracy z naszymi ekspertami prawnymi przeanalizowaliśmy dokumentację i opinie prawne otrzymane bezpośrednio od zewnętrznych doradców prawnych Banku w celu oszacowania ryzyka przegrania spraw sądowych, a także prawdopodobieństw poszczególnych scenariuszy ewentualnych orzeczeń sądowych oraz rozstrzygnięć ugodowych;
przeanalizowaliśmy sposób wyliczenia wartości potencjalnych strat w ramach poszczególnych scenariuszy przyjętych przez Bank na podstawie danych historycznych;
zweryfikowaliśmy model zastosowany przez Bank do oszacowania kosztów ryzyka prawnego, sprawdziliśmy poprawność i kompletność danych stanowiących podstawę obliczeń oraz potwierdziliśmy matematyczną poprawność obliczeń.
Oceniliśmy również adekwatność i kompletność ujawnień w jednostkowym sprawozdaniu finansowym zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości, w tym ujawnienia w Nocie 57 Zdarzenia, które wystąpiły po dacie zakończenia okresu sprawozdawczego. Oceniliśmy także zasadność zmiany zasad rachunkowości dotyczących ryzyka prawnego w portfelu kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych do CHF dokonanej przez Bank w 2022 r. opisanej w nocie 2.5 Porównywalność z wynikami poprzednich okresów. Zweryfikowaliśmy wpływ tej zmiany na jednostkowe sprawozdanie finansowe
8
Image should be here
roszczeń wynikających z bezumownego korzystania z cudzego kapitału w razie unieważnienia umowy kredytowej we frankach szwajcarskich. Pomimo niewiążącego charakteru tej opinii, może ona stanowić prognostyk co do wyroku TSUE, co Bank opisał w nocie wraz z informacją na temat wpływu tej opinii oraz ewentualnego negatywnego wyroku TSUE na sytuację Banku.
Nota 46 Ryzyko prawne dotyczące kredytów hipotecznych w CHF w jednostkowym sprawozdaniu finansowym zawiera szczegółowe informacje na temat założeń przyjętych do wyliczenia kosztów ryzyka prawnego dotyczących portfela kredytów hipotecznych w CHF, możliwych alternatywnych wyników przedstawionych w ramach analizy wrażliwości szacunku oraz dotychczasowych i możliwych rozstrzygnięciach prawnych, w tym rozstrzygnięciach TSUE . Nota 2.5 Porównywalność z wynikami poprzednich okresów zawiera szczegółowe informacje na temat zmian zasad rachunkowości dotyczących kosztów ryzyka prawnego dokonanych przez Bank w 2022 r.
oraz oceniliśmy adekwatność i kompletność ujawnień z tym związanych.
Szacunki dotyczące przychodów z tytułu odsetek od kredytów i pożyczek wycenianych w zamortyzowanym koszcie, w tym szacunki wynikające z wprowadzenia ustawy umożliwiającej klientom odroczenie spłat wybranych rat kapitałowo-odsetkowych
Zgodnie z MSSF 9 Zarząd jest zobowiązany do ujęcia przychodów z tytułu odsetek od aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej (ESP). W 2022 r. weszła w życie ustawa z dn. 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom umożliwiająca klientom odroczenie spłat wybranych rat kapitałowo- odsetkowych od kredytów hipotecznych (tzw. wakacje kredytowe), której zastosowanie wymagało wprowadzenia zmian do harmonogramów naliczania przychodów z tytułu odsetek o istotnym wpływie na wynik finansowy Banku.
W ramach naszego badania oceniliśmy, czy zastosowane przez Grupę podejście księgowe jest zgodne z MSSF. Nasze procedury badania nakierowane były głównie na ocenę metod rozpoznania i poszczególnych założeń przyjętych przez Zarząd mających istotny wpływ na poziom ujętych przychodów z tytułu odsetek. W szczególności przeprowadziliśmy poniżej wymienione procedury:
identyfikacja i ocena kluczowych procedur kontrolnych w zakresie ujęcia przychodów z tytułu odsetek;
testy detaliczne dotyczące przychodów z tytułu odsetek w oparciu o próbę ekspozycji
9
Image should be here
W związku z tym uznaliśmy za zasadne, aby skupić się na ryzyku niewłaściwego ujęcia przychodów z tytułu odsetek mogącym wystąpić w szczególności w obszarach znaczącego osądu takich jak:
nieprawidłowe określenie okresu rozliczenia przychodów z tytułu odsetek;
ujęcie przychodów z tytułu odsetek w niewłaściwej kwocie (na przykład z uwagi na modyfikację umowy z klientem) lub ujęcia przychodów co do których nie ma pewności (na przykład z uwagi na przedpłaty), iż będą należne;
nieprawidłowego oszacowania liczby klientów, którzy skorzystają z tzw. wakacji kredytowych w kolejnych kwartałach, a co za tym idzie nieprawidłowego ujęcia przychodów z tytułu odsetek, nieprawidłowości metodologicznych stosowanych w kalkulacji oraz niekompletnych bądź nieprawidłowych danych wsadowych.
Nota 2.6 Zastosowanie szacunków, Nota 2.8 Zasady rachunkowości i Nota 5 Wynik z tytułu odsetek w jednostkowym sprawozdaniu finansowym zawierają szczegółowe informacje na temat metod rozpoznania oraz szacunków użytych do ujęcia przychodów z tytułu odsetek.
kredytowych, dla których nastąpiło odroczenie spłat rat kapitałowo-odsetkowych;
testy analityczne dotyczące przychodów z tytułu odsetek dotyczących aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie;
krytyczna ocena założeń dotyczących oczekiwanej ilości klientów, którzy skorzystają z tzw. wakacji kredytowych;
weryfikacja kompletności i prawidłowości danych wsadowych wykorzystywanych do kalkulacji korekty przychodów z tytułu odsetek oraz wartości bilansowej brutto kredytów w związku z tzw. wakacjami kredytowymi;
weryfikacja poprawności kalkulacji korekt przychodów z tytułu odsetek pod kątem metodologicznym oraz matematycznym, w tym weryfikacja korekt ręcznych.
Oceniliśmy również adekwatność i kompletność ujawnień w jednostkowym sprawozdaniu finansowym zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości.
Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej za jednostkowe sprawozdanie finansowe
Zarząd Banku jest odpowiedzialny za sporządzenie, na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, rocznego jednostkowego sprawozdania finansowego, które przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej i wyniku finansowego Banku zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską, przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz z obowiązującymi Bank przepisami prawa i statutem, a także za kontrolę wewnętrzną, którą Zarząd uważa za niezbędną, aby umożliwić sporządzenie jednostkowego sprawozdania finansowego niezawierającego istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem.
Sporządzając jednostkowe sprawozdanie finansowe Zarząd Banku jest odpowiedzialny za ocenę zdolności Banku do kontynuowania działalności, ujawnienie, jeżeli ma to zastosowanie, spraw związanych z kontynuacją działalności oraz za przyjęcie zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości, z wyjątkiem sytuacji kiedy Zarząd albo zamierza dokonać likwidacji Banku,
10
Image should be here
albo zaniechać prowadzenia działalności albo nie ma żadnej realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.
Zarząd Banku oraz członkowie Rady Nadzorczej są zobowiązani do zapewnienia, aby jednostkowe sprawozdanie finansowe spełniało wymagania przewidziane w Ustawie o rachunkowości. Członkowie Rady Nadzorczej są odpowiedzialni za nadzorowanie procesu sprawozdawczości finansowej.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie jednostkowego sprawozdania finansowego
Naszymi celami są uzyskanie racjonalnej pewności czy jednostkowe sprawozdanie finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem oraz wydanie sprawozdania z badania zawierającego naszą opinię. Racjonalna pewność jest wysokim poziomem pewności, ale nie gwarantuje, że badanie przeprowadzone zgodnie z KSB zawsze wykryje istniejące istotne zniekształcenie. Zniekształcenia mogą powstawać na skutek oszustwa lub błędu i są uważane za istotne, jeżeli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie mogłyby wpłynąć na decyzje ekonomiczne użytkowników podjęte na podstawie jednostkowego sprawozdania finansowego.
Zakres badania nie obejmuje zapewnienia co do przyszłej rentowności Banku ani efektywności lub skuteczności prowadzenia jego spraw przez Zarząd Banku obecnie lub w przyszłości.
Podczas badania zgodnego z KSB stosujemy zawodowy osąd i zachowujemy zawodowy sceptycyzm, a także:
identyfikujemy i szacujemy ryzyka istotnego zniekształcenia jednostkowego sprawozdania finansowego spowodowanego oszustwem lub błędem, projektujemy i przeprowadzamy procedury badania odpowiadające tym ryzykom i uzyskujemy dowody badania, które są wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla naszej opinii. Ryzyko niewykrycia istotnego zniekształcenia wynikającego z oszustwa jest większe niż tego wynikającego z błędu, ponieważ oszustwo może dotyczyć zmowy, fałszerstwa, celowych pominięć, wprowadzenia w błąd lub obejścia kontroli wewnętrznej;
uzyskujemy zrozumienie kontroli wewnętrznej stosownej dla badania w celu zaprojektowania procedur badania, które są odpowiednie w danych okolicznościach, ale nie w celu wyrażenia opinii na temat skuteczności kontroli wewnętrznej Banku;
oceniamy odpowiedniość zastosowanych zasad (polityki) rachunkowości oraz zasadność szacunków księgowych oraz powiązanych ujawnień dokonanych przez Zarząd Banku;
wyciągamy wniosek na temat odpowiedniości zastosowania przez Zarząd Banku zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości oraz, na podstawie uzyskanych dowodów badania, czy istnieje istotna niepewność związana ze zdarzeniami lub warunkami, które mogą poddawać w znaczącą wątpliwość zdolność Banku do kontynuacji działalności. Jeżeli dochodzimy do wniosku, że istnieje istotna niepewność, wymagane jest od nas zwrócenie uwagi w sprawozdaniu biegłego rewidenta na powiązane ujawnienia w jednostkowym sprawozdaniu finansowym lub, jeżeli takie ujawnienia są nieadekwatne, modyfikujemy naszą opinię. Nasze wnioski są oparte na dowodach badania uzyskanych do dnia sporządzenia sprawozdania biegłego rewidenta, jednakże przyszłe zdarzenia lub warunki mogą spowodować, że Bank zaprzestanie kontynuacji działalności;
oceniamy ogólną prezentację, strukturę i zawartość jednostkowego sprawozdania finansowego, w tym ujawnienia, oraz czy jednostkowe sprawozdanie finansowe przedstawia będące ich podstawą transakcje i zdarzenia w sposób zapewniający rzetelną prezentację.
11
Image should be here
Komunikujemy się z Komitetem Audytu odnośnie, między innymi, do planowanego zakresu i czasu przeprowadzenia badania oraz znaczących ustaleń badania, w tym wszelkich znaczących słabości kontroli wewnętrznej, które zidentyfikujemy podczas badania.
Składamy Komitetowi Audytu oświadczenie, że przestrzegaliśmy stosownych wymogów etycznych dotyczących niezależności oraz komunikujemy wszystkie powiązania i inne sprawy, które mogłyby być racjonalnie uznane za stanowiące zagrożenie dla naszej niezależności, a tam gdzie ma to zastosowanie, informujemy o działaniach podjętych w celu wyeliminowania tych zagrożeń oraz zastosowanych zabezpieczeniach.
Spośród spraw komunikowanych Komitetowi Audytu ustaliliśmy te sprawy, które były najbardziej znaczące podczas badania jednostkowego sprawozdania finansowego za bieżący okres i dlatego uznaliśmy je za kluczowe sprawy badania. Opisujemy te sprawy w naszym sprawozdaniu biegłego rewidenta, chyba że przepisy prawa lub regulacje zabraniają publicznego ujawnienia na ich temat lub gdy, w wyjątkowych okolicznościach, ustalimy, że kwestia nie powinna być komunikowana w naszym sprawozdaniu, ponieważ można byłoby racjonalnie oczekiwać, że negatywne konsekwencje przeważyłyby korzyści dla interesu publicznego takiego ujawnienia.
Inne informacje, w tym sprawozdanie z działalności
Inne informacje
Na inne informacje składa się:
Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej Santander Bank Polska S.A. w 2022 roku obejmujące sprawozdanie z działalności Santander Bank Polska S.A. („Sprawozdanie z działalności”) wraz z oświadczeniem o stosowaniu ładu korporacyjnego i oświadczeniem na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 49b ust. 1 Ustawy o rachunkowości, które są wyodrębnionymi częściami tego Sprawozdania z działalności,
inne dokumenty składające się na Raport Roczny za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2022 r. (“Raport roczny”),
(razem „Inne informacje”).
Inne informacje nie obejmują jednostkowego sprawozdania finansowego i sprawozdania biegłego rewidenta na jego temat.
Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej
Zarząd Banku jest odpowiedzialny za sporządzenie Innych informacji zgodnie z przepisami prawa.
Zarząd Banku oraz członkowie Rady Nadzorczej są zobowiązani do zapewnienia, aby Sprawozdanie z działalności wraz z wyodrębnionymi częściami spełniało wymagania przewidziane w Ustawie o rachunkowości.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta
Nasza opinia z badania jednostkowego sprawozdania finansowego nie obejmuje Innych informacji.
W związku z badaniem jednostkowego sprawozdania finansowego naszym obowiązkiem wynikającym z KSB jest przeczytanie Innych informacji , i czyniąc to, rozważenie czy są one istotnie niespójne z jednostkowym sprawozdaniem finansowym, z naszą wiedzą uzyskaną w trakcie badania lub w inny sposób wydają się być istotnie zniekształcone. Jeżeli, na podstawie wykonanej pracy, stwierdzimy istotne zniekształcenie Innych informacji, jesteśmy zobowiązani poinformować o tym w naszym sprawozdaniu z badania. Naszym obowiązkiem zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach jest również wydanie opinii, czy Sprawozdanie z działalności zostało sporządzone zgodnie z przepisami oraz czy jest zgodne z informacjami zawartymi w rocznym jednostkowym sprawozdaniu finansowym, a także zbadanie informacji finansowych zawartych w punkcie XI Sprawozdania
12
Image should be here
z działalności zgodnie z zakresem opisanym w niniejszym sprawozdaniu z badania oraz wymogami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe („Prawo bankowe”).
Ponadto jesteśmy zobowiązani do wydania opinii, czy Bank w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego zawarł wymagane informacje oraz do poinformowania czy Bank sporządził oświadczenie na temat informacji niefinansowych
Oświadczenie na temat Innych informacji
Oświadczamy, że w świetle wiedzy o Banku i jego otoczeniu uzyskanej podczas naszego badania nie stwierdziliśmy w Sprawozdaniu z działalności Banku oraz pozostałych Innych informacjach istotnych zniekształceń.
Opinia o Sprawozdaniu z działalności
Na podstawie wykonanej pracy w trakcie badania, naszym zdaniem, Sprawozdanie z działalności:
zostało sporządzone zgodnie z wymogami art. 49 Ustawy o rachunkowości oraz paragrafu 70 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim („Rozporządzenie o informacjach bieżących”) oraz art. 111a ust. 1-2 Prawa bankowego;
jest zgodne z informacjami zawartymi w jednostkowym sprawozdaniu finansowym.
Opinia o oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego
Naszym zdaniem w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego Bank zawarł informacje
określone w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 Rozporządzenia o informacjach bieżących. Ponadto, naszym
zdaniem, informacje wskazane w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 lit. c-f, h oraz i, tego Rozporządzenia
zawarte w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego są zgodne z mającymi zastosowanie
przepisami oraz informacjami zawartymi w jednostkowym sprawozdaniu finansowym.
Informacja na temat informacji niefinansowych
Zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach potwierdzamy, że Bank sporządził oświadczenie na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 49b ust. 1 Ustawy o rachunkowości jako wyodrębnioną część Sprawozdania z działalności.
Nie wykonaliśmy żadnych prac atestacyjnych dotyczących oświadczenia na temat informacji niefinansowych i nie wyrażamy jakiegokolwiek zapewnienia na jego temat.
Sprawozdanie na temat innych wymogów prawa i regulacji
Informacja o przestrzeganiu regulacji ostrożnościowych
Zarząd Banku jest odpowiedzialny za przestrzeganie obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach, w szczególności za prawidłowe ustalenie współczynników kapitałowych.
Współczynniki kapitałowe na dzień 31 grudnia 2022 r. zostały przedstawione w nocie 4 jednostkowego sprawozdania finansowego i obejmują współczynnik kapitałowy oraz współczynnik Tier I.
Naszym obowiązkiem jest poinformowanie w sprawozdaniu z badania jednostkowego sprawozdania finansowego, czy Bank przestrzega obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych
13
Image should be here
w odrębnych przepisach, w szczególności, czy Bank prawidłowo ustalił współczynniki kapitałowe. Dla potrzeb niniejszej informacji za odrębne przepisy rozumiemy Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012, z późn. zm. („CRR”), Prawo bankowe oraz ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym („Ustawa o nadzorze makroostrożnościowym”).
Celem badania jednostkowego sprawozdania finansowego nie jest przedstawienie opinii o przestrzeganiu obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach wymienionych powyżej, w szczególności o prawidłowym ustaleniu współczynników kapitałowych i opinii takiej nie formułujemy.
W oparciu o wykonaną przez nas pracę informujemy, że nie stwierdziliśmy:
przypadków nieprzestrzegania przez Bank w okresie od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. obowiązujących regulacji ostrożnościowych, określonych w odrębnych przepisach wymienionych powyżej;
nieprawidłowości w zakresie ustalenia przez Bank na dzień 31 grudnia 2022 r. współczynników kapitałowych zgodnie z odrębnymi przepisami wymienionymi powyżej,
które miałyby istotny wpływ na jednostkowe sprawozdanie finansowe.
Oświadczenie na temat świadczenia usług niebędących badaniem sprawozdania finansowego
Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą i przekonaniem oświadczamy, że usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Banku, jego jednostki dominującej i jego spółek zależnych są zgodne z prawem i przepisami obowiązującymi w Polsce oraz że nie świadczyliśmy usług niebędących badaniem, które są zakazane na mocy art. 5 ust. 1 Rozporządzenia UE oraz art. 136 Ustawy o biegłych rewidentach.
Usługi niebędące badaniem sprawozdań finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Banku i jego spółek zależnych w badanym okresie zostały wymienione w Sprawozdaniu z działalności.
Wybór firmy audytorskiej
Zostaliśmy wybrani po raz pierwszy do badania rocznego jednostkowego sprawozdania finansowego Banku uchwałą Rady Nadzorczej Banku z dnia 22 marca 2016 r. oraz ponownie uchwałą z dnia 23 lutego 2021 r. Jednostkowe sprawozdanie finansowe Banku badamy nieprzerwanie począwszy od roku obrotowego zakończonego 31 grudnia 2016 r., to jest przez siedem kolejnych lat.
14
Image should be here
Kluczowym biegłym rewidentem odpowiedzialnym za badanie w imieniu PricewaterhouseCoopers Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Audyt sp.k., spółki wpisanej na listę firm audytorskich pod numerem 144, którego rezultatem jest niniejsze sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta, jest Agnieszka Accordi.
Agnieszka Accordi
Kluczowy Biegły Rewident
Numer w rejestrze 11665
Warszawa, 21 lutego 2023 r.